Sonbaharla gelen turuncu lezzet
Balkabağı deyince pek çoğumuzun aklına Külkedisi Cinderella’nın sihirli arabası gelir. Bal kabağının bir diğer adı Kestane Kabağı. Tüm dünyaya anavatanı Güney Amerika’dan yayılan bal kabağı ve kabakgillerin, Anadolu topraklarında da her cinsi yetişiyor. Çorbasından tatlısına dünya mutfaklarında kendine yer bulan bal kabağının şu sıralar tam zamanı…
Masallara konu olması boşuna değil elbette.. Her ülkede kendine özel bir yer bulan balkabağı yerine göre bazen meyve bezen sebze olarak rol oynuyor. 31 Ekim Cadılar Bayramı’nın simgesi ve baş rol oyuncusu olan bal kabağının içi oyulur, kabuğuna gülen surat yapılır ve içinde mum yakılır. Bal kabağı, Amerika’da ve Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de çok farklı şekillerde pişiriliyor. Ekim ayı gelince lahana, karnabahar, balkabağı ve kestane, yan yana tezgahlarda sıralanırken adeta mevsimin sonbahar olduğunu, kışın yaklaştığını haber verirler.
Çiğken hafif şekerli olan tadı piştiğinde daha da güçlenir. En çok da tatlısı yapılan bal kabağı çorbalarda, bazı pasta kremalarında, tartlarda kullanılıyor. Cevizli ve hafif şerbetli yufka tatlısı da yapılan bal kabağı pirinç pilavına da çok yakışıyor. İtalyanların içi bal kabağı püresi ile doldurulmuş tortellini veya ravioli taze makarnaları ünlüdür. Kremalı ve muskatlı balkabağı çorbası da İtalyan mutfağının bal kabaklı lezzetlerindendir. Sturbucks Coffe menüsünde bile Pumpkin Spice Latte var. Gençler bal kabağı tadını seviyor diye düşündüm.
Bal Kabağı, çok çeşitli şekillerde ve kabuk rengi de bazen beyaz bazen koyu yeşil ya da sarı tonlarında olabiliyor. Bu nedenle de kabakların şeklini ve büyüklüğünü tanımlamak pek mümkün değil. Bal kabağının dışı kalın ve kaba bir kabukla kaplıdır. Etli iç kısmı ise yumuşaktır, sarıdan koyu turuncu renge kadar tonları değişir. İçinden iri ve beyaz çekirdekleri çıkar. Yapısı bol liflidir ve yüksek oranda betakaroten, potasyum ve C vitamini içerir. Kuruyemiş olarak yediğimiz kabak çekirdekleri için yetiştirilen kabağın cinsi ile tatlısını yaptığımız kabak aynı cins değil. Nevşehir, Ürgüp’te tarlalarda gördüğüm çekirdek kabağı denilen cinsi tam yuvarlak değil. Daha uzunca bir yapıda ve daha küçük boyda. Ancak içinden bol miktarda çekirdek çıkıyor. Ürgüp’ün sütle kavrulmuş kabak çekirdeği de yöreye özgü en özel tatlardan birisidir. Bu kabağın etli kısmından da kireç kaymağında bekletilerek parlaklık kazandırılan ‘köfter’ ya da ‘köftür’ denilen kışlık bir tatlı yapılır. Türkiye’de balkabağı deyince ilk akla gelen bölge Adapazarı, Bolu, Düzce. Adapazarı kabağı büyüklüğü, rengi ve lezzeti ile tatlıcılıkta özellikle tercih edilir.
Balkabağı tatlısının klasik pişirilme şekli; kabuğu soyulup iri paçalar halinde kesilmiş kabağın şekerle birlikte piştikten sonra biraz da fırınlandıktan sonra üzerine ceviz ve kaymak ilave edilerek sunulmasıdır.
Kabak tatlısını yıllar önce şeker yerine dut pekmezi ile pişirmeyi denemiş ve harika sonuç almıştım. Sonra pekmezli kabak tatlısını, sunduğum yemek programlarında da pişirdim. Şimdilerde ise moda oldu. Bal kabağı çorbasını İtalyanlar süzme çorba kıvamında yaparlar. Bizim mutfağımızda ise küçük küpler halinde doğranır ve sütlü çorba olarak pişer. Çorbalık kabak olarak da söylenen bu balkabağının cinsi daha az tatlıdır, yani şeker oranı daha düşük, rengi daha açık turuncu sarı arasındadır. Eskiden annemin çocukluğu zamanında balkabağının az süt eklenerek pirinçli yemeği yapılırmış. Bal kabağı; lezzet olarak cevizle, kestaneyle, hindistancevizi, krema ve ekmezle çok yakışır. Sütlü kabak çorbası, cevizli kabaklı kek ve kabak tatlısı tariflerini de sizler için hazırladım. Deneyen okurlarımıza şimdiden afiyet olsun.
Şifalı ve diyet için ideal balkabağının faydaları:
Lezzetinden bahsedip faydalarını saymadan geçmek olmaz tabii ki. 1800 yıl önce yaşamış olan Bergamalı ünlü hekim Galen ve 800 yıl önce yaşamış olan Buharalı ünlü Türk hekimi İbni Sina, balkabağının şifa veren özelliklerini kitaplarında pek çok kez anlatmış. Balkabağının en önemli özelliği; çok yüksek miktarlarda betakaroten içermesidir. Karoten, cildimizi ve tüm beden boşluklarını kaplayan, yüzey dokunun kendini yenilemesi ve onarması için gerekli bir vitamindir.
Güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmak için de betakarotengereklidir. Çünkü bağışıklık sistemimiz bizi her türlü mikrobik hastalıklara karşı koruyan sistemdir. Turuncu renkli bu sebze mineral bakımından da zengindir. Balkabağı; Demir, potasyum, sodyum, fosfor, kalsiyum ve magnezyum içermektedir. Çocuklarda sağlıklı kemik gelişimine katkıda bulunur. Demir içermesi nedeniyle kansızlığı önler. Balkabağı, bilinen en güçlü antioksidanların bir çoğunu bir arada içermektedir.
Hem göz, hem de beyin sağlığı için mükemmel bir besindir. Şeker içermesine rağmen kalorisi çok yüksek değildir. Bol miktarda lif içermektedir, içerdiği bitkisel lifler gıdalar ile alınan toksinleri, zararlı yağların bir kısmını sünger gibi emer ve kolesterolün, kandaki zararlı yağ oranının düşmesine yardım eder. Bu lifler bağırsak hareketlerini artırırlar. Hem bu etkisi hem de toksin emici etkisiyle balkabağı mide ve bağırsak kanserlerine karşı koruyucu kalkan oluşturur. Bol lif içeren sebze ve meyvelerin düzenli tüketilmesinin kilo kontrolünde de önemi büyüktür.
SÜTLÜ BALKABAĞI ÇORBASI
4 kişilik
4 su bardağı süt
2 kaşık pirinç
200 gr sarı kabak (bal kabağı)
Tuz
* Sütü tencereye alıp yıkanmış pirinci ekleyin ve ocağa koyun. Ilınmaya başlayınca soyulmuş ve küçük küpler halinde doğranmış kabağı ilave edin. Orta ateşte kabaklar ve pirinçler yumuşayana kadar pişirip servis yapın. * Trakya ve Orta Anadolu bölgesinde karşımıza çıkan sütlü kabak çorbasına bazı yerlerde 1-2 kaşık da şeker eklenir ve tatlımsı bir çorba olarak yenir.
